De Latijnse School

Geen gewone dorpsschool. In tegenstelling tot andere plaatsen had Oirschot geen gewone dorpsschool, maar een Latijnse school.

Al in 1293 komt de eerste vermelding van onderwijs met meerdere afdelingen voor en wel in de statuten van het Kapittel, dat het schoolbestuur vormde. De scholaster was de kanunnik die belast was met het dagelijkse bestuur van de school. Aan het hoofd van de school stond een rector, die met minstens één ondermeester verantwoordelijk was voor het onderwijs aan kinderen van gegoede ouders. Honderd of meer leerlingen per klaslokaal was niet ongebruikelijk.

Lessen in het Latijn
De lessen werden gegeven in het Latijn, dat de algemeen gebruikte schrijf- en cultuurtaal was. De cantor moest de leerlingen de Gregoriaanse gezangen bijbrengen.

Hoogbloei

Rond 1600 was de kwaliteit van de Oirschotse Latijnse school dermate gedaald, dat alleen nog privéonderwijs aan de meest begaafde leerlingen werd gegeven. Na de val van ‘s-Hertogenbosch in 1629 viel daar de school in gereformeerde handen en kwamen veel katholieke leerlingen naar Oirschot, ook vanuit Holland. Het dorpsbestuur greep deze situatie goed aan door meteen een verdieping op de school te laten bouwen, zoals nog aan de jaarankers is te zien. De school beleefde een hoogbloei, tot die in 1648 (Vrede van Munster, het protestantisme werd staatsgodsdienst) weer even abrupt werd teniet gedaan wegens gebrek aan een geschikte (verplichte) gereformeerde opvolger voor de katholieke rector. De kanunniken moesten hun posities afstaan.

Veranderde regime
Pas in 1652 kwam de gereformeerde vervanging. Voor onderwijs onder dit veranderde regime was echter dermate weinig animo, dat het dorpsbestuur in 1678 besloot de 'rectorsplaetsche', en daarmee dus de hogere afdeling van de Latijnse school, op te heffen. De nu afgeslankte 'Nederduytsche schoole' voor onderwijs in de Nederlandse taal kwam rechtstreeks onder het Staatse dorpsbestuur, maar bleef in de Latijnse school gehuisvest tot begin twintigste eeuw de verhuizing naar de Spoordonkseweg plaatsvond.

Van Latijnse school naar St. Odulphusschool
In 1923 werd de school omgezet in een bijzondere katholieke school met als patroonheilige Sint-Odulphus uit Best, die volgens de levensbeschrijving zijn priesteropleiding rond 800 in Oirschot heeft gevolgd, wellicht aan de Latijnse school.